حضانت فرزندان بعد از طلاق
دانستن همه چیز در مورد حضانت فرزندان بعد از طلاق از جمله خواسته‌های زوجینی است که قصد جدایی از هم را دارند. اگرچه زن و شوهر پیش و پس از طلاق دچار مشکلات
روانی و عاطفی متعددی می‌شوند که صدمات مهمی را به آن‌ها وارد می‌کند، اما نباید از کودکان طلاق که هیچ نقشی در این مشکلات نداشته‌اند غافل شد. در این مقاله ابتدا به
آن پرداخته می‌شود که حضانت به چه معناست، سپس در مورد نقش مصلحت طفل در تعیین وضعیت حضانت بحث‌هایی می‌شود، سپس مطالبی در مورد شرایط بر عهده گرفتن
حضانت فرزند ارائه شده، و در ادامه به وضعیت حضانت فرزند در صورت فوت والدین، بحص ملاقات والدین با فرزند و نفقه و خرجی او توجه می‌شود. در مجله حقوقی دادپرداز با ما
باشید تا اطلاعات کاملی را در مورد حضانت فرزندان در اختیار شما بگذاریم.
حضانت به چه معناست؟
ابتدا باید توجه کرد که مفهوم حضانت با ولایت اشتباه گرفته نشود. ولایت که اداره امور طفل است بر عهده پدر و پدربزرگ است و پس از فوت آن‌ها به فردی سپرده می‌شود که
آن‌ها پیش از فوت معین کرده اند. بر مبنای همین اشتباه این تصور غلط پدید می‌آید که حضانت طفل در نبود پدر با پدربزرگ است. این مسئله مطلقاً صحیح نیست.
حضانت به معنای نگهداری و مراقبت جسمی، روحی، مادی و معنوی اطفال و تعلیم و تربیت آن‌ها است. حضانت علاوه بر اینکه حق والدین است، تکلیف آن‌ها هم به شمار می‌رود.
به این معنا که اگر حضانت طفل به یکی از والدین سپرده شود نمی‌تواند از آن صرف نظر کند و ملزم به نگهداری از طفل است.
وضعیت حضانت فرزندان بعد از طلاق والدین
پس از جدایی والدین و قبل از رسیدن فرزندان به سن بلوغ (9 سال برای دختر و 15 سال برای پسر) وضعیت حضانت آن‌ها را قانون مشخص می‌کند. مطابق قانون تا زمان رسیدن
کودک به 7 سالگی اولویت حضانت فرزندان بعد از طلاق با مادر است. یعنی اگر مانعی وجود نداشته باشد، دادگاه خانواده کودک را برای نگهداری به مادر می‌دهد. پس از 7
سالگی، پدر کودک مسئول نگهداری از او می‌شود. این مسئله مطلق نیست و شرط استثنای آن مصلحت طفل است. زمانی که کودک به سن بلوغ برسد، حضانت او دیگر توسط
قانون و دادگاه مشخص نمی‌شود و این خود طفل است که انتخاب می‌کند با کدام یک از والدین زندگی کند.
نقش مصلحت طفل در تعیین وضعیت حضانت
مطابق قانون جدید حمایت خانواده، اگر پس از رسیدن کودک به 7 سالگی اختلافی در مورد حضانت وجود داشته باشد، دادگاه باید در مورد حضانت او با در نظر گرفتن مصلحت طفل
تصمیم بگیرد. این مسئله به این معنی است که دادگاه خانواده باید با توجه به وضعیت کودک، وضعیت والدین او و وضعیت زندگی آن‌ها، مناسب‌ترین شرایط را برای زندگی کودک
انتخاب کند. بنابراین سپردن حضانت فرزندان بعد از طلاق به پدر پس از 7 سالگی مطلق نیست و در هر صورت مصلحت او مهم‌ترین مسئله است. اهمیت مصلحت کودک به حدی
است که حتی اگر والدین توافقی در مورد نگهداری طفل داشته باشند و دادگاه خانواده آن را بر خلاف مصلحت او تشخیص دهد، می‌تواند حکمی به غیر از آن‌چه والدین توافق
کرده‌اند بدهد.
شرط حضانت طفل در شروط ضمن عقد
تصویری از صفحه شروط ضمن عقد سند ازدواج برای حضانت فرزندان بعد از طلاق
شروط ضمن عقد قباله ازدواج
سند نکاحیه یا همان عقدنامه‌های دفاتر ازدواج و طلاق، تکلیف بسیاری از مسائل مالی و غیرمالی بین زوجین را مشخص می‌کنند. با این حال، عقدنامه‌های مزبور فضایی را در
اختیار طرفین قرار می‌دهد که بتوانند شروط دیگری را نیز در آن گنجانده و تکلیف برخی امور مهم دیگر را از همان ابتدا مشخص کنند. بر همین مبنا، اگر زوجین در سند نکاحیه
وضعیت خاصی در مورد حضانت فرزندان بعد از طلاق به عنوان شرط مطرح ضمن عقد مطرح کرده باشند، نیازی به تبعیت از قانون نیست و وضعیت نگهداری کودک بر مبنای شرط
ضمن عقد تعیین می شود.
شرایط به عهده گرفتن حضانت فرزندان بعد از طلاق
قانون مدنی، شرایط لازم برای نگهداری از طفل را «توانایی عملی، شایستگی اخلاقی، عقل، اسلام و عدم ازدواج مادر با شخص دیگر» عنوان کرده است. علاوه بر این موارد،
اگر زندگی با یکی از والدین، کودک را در خطر جسمی یا روحی قرار دهد مانند اینکه یکی از والدین بیماری خطرناک واگیردار داشته باشد، نمی‌تواند از کودک نگهداری کند. اگر
مادر مجدداً ازدواج کند، در صورتی که پدر فوت کرده باشد حق حضانت فرزندان بعد از طلاق از او سلب نمی‌شود و کودک همچنان تحت نگهداری او باقی می‌ماند.
موارد زیر می‌تواند از جمله شرایطی باشد که دادگاه حق حضانت را از یکی از والدین سلب کند:
اعتیاد زیان‌آور به الکل، مواد مخدر، قمار؛
اشتهار به فساد اخلاقی و فحشا؛
ابتلا به بیماری روانی به تشخیص پزشکی قانونی؛
سوءاستفاده از طفل یا اجبار او به ورود به مشاغل ضداخلاقی مانند فساد، فحشا، تکدی‌گری، قاچاق؛
تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف؛
مصادیق سلب حضانت فرزندان بعد از طلاق تنها به همین موارد خلاصه نمی‌شود و همانطور که گفته شد در صورت احتمال هرگونه خطر جسمی، روحی و یا تربیتی، دادگاه
می‌تواند حق حضانت را از والدین سلب کند.
وضعیت حضانت در صورت فوت والدین
در صورت فوت هریک از والدین، حضانت طفل با دیگری است. مثلاً پس از فوت پدر، حضانت کودک با مادر است. همانطور که گفته شد پدربزرگ ولی طفل است و در صورت فوت
پدر، حضانت طفل بر عهده او نیست. در صورتی که پدر و مادر هردو فوت کنند، حضانت طفل بر عهده پدربزرگ پدری است. اگر پدربزرگ هم فوت کرده باشد حضانت طفل بر مبنای
طبقات ارث است.
ملاقات طفل با والدی که حضانت بر عهده او نیست
از آن جایی که طفل باید از حضور هردو والدین بهره مند شود، هریک از والدین که دادگاه حضانت کودک را به او واگذار نکرده است می‌تواند ساعاتی از هفته با فرزند خود
ملاقات کند. تعیین ساعات ملاقات در درجه اول با توافق والدین با یکدیگر انجام می‌شود. اما در صورتی که والدین در این مورد به توافق نرسند، دادگاه در این مورد تصمیم می‌گیرد.
هیچ مسئله ای، حتی فساد اخلاقی، نمی‌تواند مانع از ملاقات والدین با کودک شود، بلکه باید شرایطی تأمین گردد تا این دیدار در محیطی امن و با نظارت کافی انجام شود. در
صورتی که یکی از والدین مانع ملاقات فرزندش با دیگری شود، یا والدی که حضانت بر عهده او نیست از تحویل کودک خودداری کند، طرف دیگر می‌تواند با مراجعه به مراجع قضایی
او را ملزم به تحویل طفل کند. در صورتی که ایجاد مانع برای ملاقات تکرار شود می‌تواند دلیلی برای سلب حضانت باشد.
تأمین مخارج و نفقه کودک
در طول زندگی مشترک، پرداخت هزینه های زندگی زن و فرزندان بر عهده مرد است. پس از جدایی نیز بدون توجه به این مسئله که حضانت کودک با کدام‌یک از والدین است،
پدر مسئولیت دارد نیاز های مالی او را تأمین کند. مبلغ نفقه کودک را دادگاه حانواده بر اساس وضعیت او از نظر موقعیت اجتماعی، شرایط سنی، نیاز های روزمره و غیره تعیین
می‌کند.
اگر در شروط ضمن عقد گفته شده باشد که در صورت واگذاری حضانت طفل به مادر تأمین مخارج او با مادر است، پدر موظف به پرداخت نفقه طفل نیست. اما اگر مادر به صورت
داوطلبانه مدتی هزینه های زندگی فرزندش را تأمین کند به معنای وظیفه او نسبت به این عمل نیست و هر زمان که بخواهد می‌تواند پرداخت نفقه کودک را از پدرش درخواست
کند. در صورتی که پدر فوت کرده باشد حضانت کودک با مادر است اما پدربزرگ پدری وظیفه دارد مخارج زندگی کودک را تأمین کند.
با وجود همه مطالب گفته شده، مهم ترین بحث در مسئله حضانت فرزندان بعد از طلاق، مصلحت و آسایش طفل است و دادگاه بیش از هرچیز این مورد را در نظر می‌گیرد بنابراین
ممکن است با وجود احراز همه شرایط در یکی از والدین صرفاً به این دلیل که کودک تمایل ندارد با او زندگی کند، دادگاه حضانت فرزندان بعد از طلاق را به او واگذار نکند.
منبع: دادپرداز